النوادر

مؤلف:

ابو جعفر احمد بن محمد بن عيسي بن عبدالله اشعري قمي (از اعلام قرن سوم متوفي در عصر غيبت صغري).

زندگينامه و اظهار نظرها:

وي از راويان بزرگ شيعه در قرن سوم و از ياران ائمه - عليه السلام - مي باشد. احمد در شهر قم به دنيا آمد. او در خانواده اي اهل علم و دانش و ارادتمند به اهل بيت رسول خدا - صلي الله عليه و آله - تربيت شد و از نوجواني زير نظر پدر خود، محمد بن عيسي اشعري، به فراگيري علوم و معارف اسلامي پرداخت.
احمد بن محمد بن عيسي از برجسته ترين شخصيتهاي علمي دوران خود و رئيس و بزرگ شهر قم به حساب مي آمد و از احترام خاصي در نزد مردم قم برخوردار بود. ابو جعفر نزد علما و فقهاي شيعه نيز مقام و منزلت خاصي داشت و از ياران بزرگ شيعه به شمار مي آمد. او به خدمت امام جواد و امام هادي - عليهم السلام - نيز رسيده و روايات فراواني از ائمه - عليه السلام - نقل کرده است.
علامه حلي درباره او مي گويد: او بزرگ اهل قم، چهره سرشناس، فقيه، دانشمند آنان و رئيس شهر قم بود و به نمايندگي از مردم شهر در برابر سلطان و يا حکومتهاي دوران قرار مي گرفت.

استادان:

ابوجعفر اشعري، علاوه بر نقل روايت از امام جواد و امام هادي - عليهم السلام - ، از بسياري از راويان بزرگ شيعه نيز روايت نقل کرده است؛ مانند: محمد بن عيسي اشعري، حسين بن سعيد، نصر بن سويد، علي بن نعمان، صفوان بن يحيي، محمد بن ابي عمير، محمد بن اسماعيل، عثمان بن عيسي، حماد بن عثمان، قاسم بن محمد.

شاگردان:

محمد بن حسن صفار، سعد بن عبدالله، علي بن ابراهيم، داوود بن کورة، احمد بن ادريس، محمد بن حسن بن وليد، محمد بن علي بن محبوب، سهل بن زياد.

تأليفات:

النوادر، التوحيد، فضل النبي، المتعة، الناسخ و المنسوخ، طب الکبير، طب الصغير، المکاسب الأظلة.

معرفي اجمالي کتاب:

راويان شيعه کتابهاي متعددي به نام النوادر نوشته اند و معمولاً احاديثي که در اين کتابها آمده، احاديثي غير مشهور يا استثنايي و يا استدراک مباحث مختلف اند. در برخي موارد نيز رواياتِ گلچين شده و بسيار قابل توجه را در باب نوادر يا کتاب نوادر مي آورند.
کتاب نوادر احمد بن محمد بن عيسي، يکي از کتابهاي روايي معتبر و از اصول اوليه شيعه به شمار مي آيد و از زمان نگارش تا اين زمان، در طول هزار سال، پيوسته مورد توجه علما و فقهاي شيعه بوده است.
روايات اين کتاب در مجموعه هاي روايي بزرگ مانند کتب اربعه، وسائل الشيعه، بحارالانوار و ديگر کتابهاي روايي معتبر، نقل شده و به آن استناد کرده اند. ابو سليمان داوود بن کوره، يکي از شاگردان احمد بن محمد بن عيسي، اين کتاب را تنظيم و فصل بندي نموده است. وي يکي از پنج راوي است که محمد بن يعقوب کليني در کافي از آنها تعبير به «عدة من اصحابنا» مي کند.
علامه مجلسي مي گويد: اين کتاب در نهايت اعتبار است. شيخ آقا بزرگ تهراني (صاحب کتاب الذريعة) مي فرمايد: کتاب النوادر، نوشته احمد بن محمد بن عيسي قمي، شيخ اشاعره قم، است که مقيد به نقل روايات معتبر بوده اند. موضوعات مختلفي در اين کتاب مطرح شده است؛ مانند بحثهاي روزه در چند باب، احکام نذر و قسم، بحث مفصل در کفارات مختلف طي چندين فصل، احکام و شرايط و محرمات ازدواج، عده طلاق، مناسک حج، ديات و حدود، مکاسب و معاملات.
تعداد احاديث کتاب نوادر 456 روايت است که در 37 باب مطرح شده اند. الذريعه، ج24، ص322.

وضعيت نشر:

اين کتاب، در يک جلد به زبان عربي و به همت انتشارات مدرسه امام مهدي - عليه السلام - ، در قم، به سال 1408 ق، در قطع وزيري چاپ و منتشر شده است.
منبع: کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي